مصطفی شریفی کارگردان مستند «خورشید روز سیزدهم» به بهانه پخش این مستند از تلویزیون در گفتگو با خبرنگار مهر، گفت: این مستند درباره مراسم تشییع حاج قاسم سلیمانی و ابومهدی المهندس و یاران‌شان در عراق و ایران است. از آنجایی که بنده از عوامل فیلم مستند «۷۲ ساعت» بودم و تدوین آن مستند را برعهده داشتم، در ماجرای ساخت آن مستند به این جمع‌بندی رسیدیم که باتوجه به ابعاد گسترده این تشییع، نمی‌توان پرداخت جامعی از آن در قالب همان مستند داشته باشیم و با تصمیم‌گیری مشترک مهدی مطهر و مصطفی شوقی، که تهیه‌کننده و کارگردان آن مستند بودند، تصمیم گرفتیم در آینده مستند جداگانه‌ای درباره این مراسم بسازیم.
وی افزود: برای این مستند تلاش کردیم به تمام شهرهایی که پیکر حاج قاسم و شهید ابومهدی در آن‌ها تشییع شده بودند برویم و با مردم آن شهرها که در جریان تشییع حضور داشته‌اند صحبت و مصاحبه داشته باشیم. تلاش‌مان هم این بود که تمام ابعاد این تشییع عظیم را در این فیلم ثبت کنیم.
این مستندساز درباره تفاوت روایت این مستند به نسبت آثار مشابه هم توضیح داد: بالاخره در این سه سال، تولیدات گسترده و متنوعی درباره حاج قاسم و ابومهدی المهندس داشته‌ایم که هر کدام هم کیفیت‌های متنوعی داشته‌اند. ما سعی کردیم در این مستند، ابعاد بیشتری را مدنظر قرار دهیم و از زاویه‌های متفاوت‌تری به این دو شخصیت بپردازیم. در جریان تشییع پیکر این دو شهید، در واقع ورق برگشت و برای اینکه بدانیم این برگشتن ورق چه معنایی دارد، باید به روزهای قبل از این حادثه در عراق رجوع کنیم. عراق در آن مقطع به‌طور کامل به هم ریخته بود و این واقعیتی است که در مستندهای ساخته شده کمتر به آن توجه شده است.
تلاش رسانه‌های غربی و سعودی برای گسست میان مردم ایران و عراق
شریفی ادامه داد: در کشور عراق در آن مقطع یک فضای ضدایرانی و ضدجبهه مقاومت به‌وجود آمده بود و رسانه‌های سعودی و غربی تمام تلاش خود را معطوف به گسست میان ملت ایران و عراق کرده بودند. در چند روز قبل از این حادثه حتی ما شاهد تعرض به سفارت ایران در عراق بودیم و طیفی از مردم عراق علیه ایران شعارهایی را می‌دادند. در فیلم «۷۲ ساعت» به نقل از معاون ابومهدی این نکته اشاره شده است که آن‌ها بیم این مسئله را داشتند که از سوی برخی از مردم، به پیکر این شهدا جسارت شود اما صبح تشییع پیکر این شهدا، می‌بینند که ورق به طور کامل برگشته و شاهد تشییع بی‌سابقه‌ای بودیم. فضا به‌صورتی بود که در شب حادثه در عراق نمی‌دانستند پیکر این شهدا را به کجا باید منتقل کنند و حتی این هراس وجود داشت که پیکر این شهدا از سوی برخی تندروها دزدیده شود.
فضا به‌صورتی بود که در شب حادثه در عراق نمی‌دانستند پیکر این شهدا را به کجا باید منتقل کنند و حتی این هراس وجود داشت که پیکر این شهدا از سوی برخی تندروها دزدیده شود
وی تأکید کرد: در همان مستند «۷۲ ساعت» به بخش‌هایی از این نگرانی‌ها اشاره شده است اما ماجراهای مرتبط با بعد از آن را دیگر به تصویر نکشیدیم. آن مستند تا روز شهادت بود و در همان مستند اشاره می‌شود که حتی پیکرها را به پزشکی قانونی هم منتقل نکردند و مستقیم به سردخانه‌ای در وزارت دفاع عراق می‌برند تا آنجا امکان حفاظت دفاعی از این پیکرها داشته باشند. یکی دو روز بعد پیکرها به ایران منتقل می‌شوند. در ابتدا تصمیمی برای تشییع در کشور عراق وجود نداشت. صبح همان روز اما متوجه می‌شوند مردم به خیابان‌ها آمده‌اند. از همان منطقه سردخانه تا کاظمین جمعیت بسیار زیادی جمع شده بودند و وقتی این جمعیت را مشاهده می‌کنند، تصمیم به مراسم تشییع می‌گیرند. در همان عراق ورق برمی‌گردد و تشییع بی‌سابقه‌ای هم برگزار می‌شود.
این مستندساز افزود: مردم عراق از طیف‌های مختلف همه به خیابان ریختند و یک صدا از آمریکا و عربستان سعودی، اعلام انزجار کردند. انگار که یکی از اعضای خانواده‌شان شهید شده بود. من تصاویر آن روز را که تماشا می‌کردم، گویی همه مردم این احساس را داشتند. کمااینکه آن روز تمام ایران یک خانواده شده بود و همه با هر نگاه و هر تفکری در این مراسم حضور پیدا کردند.
شریفی درباره بهره‌گیری از تصاویر آرشیوی در این مستند هم توضیح داد: ما هم برای تصاویر تولیدی و گفتگو با مردم به استان‌ها مختلف رفتیم و هم از تصاویر آرشیوی مرتبط با روز تشییع در استان‌ها و شهرهای مختلف استفاده کردیم. ما تلاش کردیم تصاویر را گردآوری کنیم و آن‌ها را به هم پیوند بزنیم. همه چیز از چشم‌های مردم در تصاویر، مشخص و گویا بود. تنها در مواردی که نیاز به روایت بیشتر بود سراغ مصاحبه رفتیم. همه چیز در چشم مردم قابل مشاهده است. مثلاً در جایی که بحث آزمایش دی‌ان‌ای مطرح می‌شود سراغ مصاحبه رفتیم.
بیش از ۱۰۰ قطعه پیکر شهید به ایران منتقل شد
وی در توضیح بیشتر گفت: وقتی پیکرها به ایران منتقل شدند، بیش از ۱۰۰ قطعه بودند و حتی دو تابوت اضافه از قطعات پیکرهای ناشناخته همراه‌شان بود. در کشور عراق، تنها توانسته بودند پیکرهای عراقی را شناسایی کنند. بخشی از پیکر شهدای عراقی، با پیکر شهدای ایرانی وارد ایران شده بود و بعد از آزمایش دی‌ان‌ای این جزئیات مشخص شد و بعد از جداسازی، بخشی از پیکر شهدا به عراق بازگشت. حتی از آنجایی که خانواده ابومهدی هم در ایران زندگی می‌کردند، پیکر او را هم برای تشخیص دی‌ان‌ای به ایران منتقل کردند.
این مستندساز با اشاره به اینکه در بخشی از مستند به ماجرای قربانیان مراسم تشییع حاج قاسم در شهر کرمان هم پرداخته شده است، درباره متفاوت‌ترین تجربه خود در مسیر ساخت مستند «خورشید روز سیزدهم» تأکید کرد: واقعیت این است که تمام فرآیند ساخت این مستند، حضور حاج قاسم را در همه جا احساس می‌کردیم. حاج قاسم در خوزستان به گونه‌ای عمل کرده بود که مردم آنجا خودشان را مدیون او می‌دانستند و شاهد تشییع بی‌سابقه‌ای هم در آنجا بودیم. در شهرهای دیگر مانند مشهد و کرمان هم شرایط مشابهی بود و تلاش کردیم این مشاهدات را در فیلم روایت کنیم.
نظر شما